Δυσκοιλιότητα

Η δυσκοιλιότητα είναι σύμπτωμα και όχι νόσος και πρωταρχικός σκοπός είναι ο αποκλεισμός οργανικής νόσου. Ο επιπολασμός είναι περίπου στο 9% σύμφωνα με τη Rome IV. Οι παράγοντες που αφορούν την παθοφυσιολογία της δυσκοιλιότητας μπορεί να είναι η σπλαχνική υπερευαισθησία, ο καθυστερημένος χρόνος διάβασης του περιεχομένου του εντέρου, η διαταραχή της αντίληψης κεντρικά, τα οπιοειδή φάρμακα με μειωμένη έκκριση και κινητικότητα του εντέρου κα.
Ως δυσκοιλιότητα ορίζουμε το σύμπτωμα με λιγότερες από τρεις κενώσεις εβδομαδιαίως. Τα συμπτώματα, όπως τα αναφέρουν και οι ασθενείς, είναι:
• Μεγάλη προσπάθεια (79%)
• Σκληρά κόπρανα (71%)
• Αίσθημα μετεωρισμού (57%)
• Αίσθημα ατελούς κένωσης (54%)
• Μειωμένος αριθμός κενώσεων (57%)
Υπάρχει η οξεία και η χρόνια δυσκοιλιότητα.
• Ως οξεία ορίζεται όταν το διάστημα είναι μικρότερο από τρεις μήνες, με παροδικά αίτια τη δίαιτα πτωχή σε ίνες, μειωμένη φυσική δραστηριότητα, πιθανό ταξίδι, άγχος κα.
• Χρόνια δυσκοιλιότητα ορίζεται όταν η διάρκειά της είναι πάνω από 3 μήνες.

Σύμφωνα με τη Rome IV οι λειτουργικές παθήσεις δυσκοιλιότητας είναι:
1. Λειτουργική δυσκοιλιότητα (6% του πληθυσμού):
• Διάρκεια συμπτωμάτων τουλάχιστον για 6 μήνες.
• Για τουλάχιστον 3 μήνες και τουλάχιστον στο 25% των κενώσεων, δύο ή παραπάνω από: καταβολή προσπάθειας, σκληρή σύσταση των κοπράνων, αίσθημα ατελούς κένωσης, αίσθημα ορθο-πρωκτικής απόφραξης, ανάγκη χειροπρακτικής βοήθειας, λιγότερες από τρεις κενώσεις εβδομαδιαίως.
• Υδαρή κόπρανα μόνο με τη χρήση υπακτικών
• Ανεπαρκή κριτήρια για ΣΕΕ

2. Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ) με δυσκοιλιότητα (1,5% του πληθυσμού):
• Υποτροπιάζον κοιλιακό άλγος τουλάχιστον 1 φορά το μήνα (σε αντίθεση με το ΣΕΕ που είναι πρωτεύον το κοιλιακό άλγος)
• Διάρκεια επεισοδίων τουλάχιστον 3 μήνες
• Έναρξη συμπτωμάτων τουλάχιστον 6 μήνες πριν τη διάγνωση
• 2 ή παραπάνω από: συσχέτιση πόνου με τη κένωση, έναρξη πόνου ο οποίος σχετίζεται με αλλαγή της συχνότητας κενώσεων ή με αλλαγή της σύστασης των κοπράνων

3. Δυσκοιλιότητα από οπιοειδή, τα οποία χρησιμοποιούνται με αυξανόμενο ρυθμό σε όλο τον κόσμο αλλά και στην Ελλάδα (1,5% του πληθυσμού):
• Πρωτοεμφανιζόμενη ή επιδεινούμενη προϋπάρχουσα δυσκοιλιότητα μετά από έναρξη, αλλαγή ή αύξηση της δόσης των οπιοειδών
• Τουλάχιστον 2 από τα συμπτώματα της λειτουργικής δυσκοιλιότητας

4. Λειτουργικές παθήσεις διαταραχής αφόδευσης – αποφρακτικού τύπου λειτουργική δυσκοιλιότητα (παθήσεις που αφορούν την ορθο-πρωκτική περιοχή).
• Να μην πληρούνται τα κριτήρια της λειτουργικής δυσκοιλιότητας ή του ΣΕΕ
• Παθολογική δοκιμασία εξώθησης μπαλονιού
• Παθολογική μανομετρία
• Παθολογικό αφοδευόγραμμα με απουσία οργανικής πάθησης

• Το γυναικείο φύλλο λόγω:
1. Του ρόλου των γυναικείων ορμονών
2. Του ρόλου του τραύματος της κύησης
3. Ψυχολογικοί παράγοντες

• Αυξημένη ηλικία (αυξανόμενη δυσκοιλιότητα ανάλογα με την ηλικία του ασθενή με ένα ποσοστό τουλάχιστον στο 25% σε ηλικίες άνω των 65) και οι λόγοι είναι:
1. Επίδραση της ηλικίας στον συνδετικό εντερικό ιστό
2. Αλλαγές στο μικροβίωμα του εντέρου
3. Δράση των ορμονών στην κινητικότητα του εντέρου

• Χαμηλό οικονομικό επίπεδο

• Θετικό οικογενειακό ιστορικό με:
1. Μικρότερη ηλικία εμφάνισης της δυσκοιλιότητας
2. Μεγαλύτερης διάρκειας δυσκοιλιότητα
3. Συχνότερες επιπλοκές με αιμορροϊδοπάθεια ή ραγάδα που και αυτά με τη σειρά τους επιδεινώνουν τη δυσκοιλιότητα (αποφυγή του ασθενή για αφόδευση λόγω του έντονου άλγους στην περιοχή του πρωκτού) και δημιουργούν ένα φαύλο κύκλο.

Η διάγνωση θα στηριχθεί:
• Στο καλό ατομικό και οικογενειακό ιστορικό
• Στα φάρμακα που λαμβάνει ο ασθενής (χρόνιας ή πρόσφατης έναρξης)
• Στην κλινική εξέταση του γιατρού
• Στον εργαστηριακό έλεγχο
• Σε διαγνωστικές εξετάσεις όπου αυτές κρίνει ο γιατρός απαραίτητες και βεβαίως σε αυτές είναι και η κολονοσκόπηση στους ασθενείς που πρέπει να αποκλειστεί οργανική νόσος

Η θεραπεία αφορά :

1. Μη φαρμακευτική:
• Επικοινωνία και επεξήγηση με τον ασθενή
• Διατροφή και αλλαγή τρόπου ζωής
• Βιοανάδραση (θεραπεία συμπεριφοράς και αποτελεσματική στους ασθενείς με λειτουργική διαταραχή αφόδευσης με παθολογική μανομετρία ορθού)

2. Φαρμακευτική:
• Κλασικά υπακτικά (ερεθιστικά ή δρώντας ωσμωτικά)
• Συμπληρώματα διατροφής (κυρίως φυτικών ινών)
• Νέου τύπου (5-ΗΤ4, εκκριταγογά κα.)

3. Χειρουργική, η οποία θα χρειαστεί μόνο σε λίγους ασθενείς, που αποτελεί την «τελική» λύση μετά την αποτυχία των παραπάνω και πάντα με τη σύμφωνη γνώμη του θεράποντα γιατρού, του ασθενή αλλά και του αναμενόμενου αποτελέσματος σε σχέση με την ποιότητα ζωής του ασθενή πριν και μετά την χειρουργική θεραπεία λαμβάνοντας υπόψιν ότι τα δεδομένα αποτελεσματικότητας για αυτού του είδους τη θεραπεία δεν είναι επαρκή. Αφορά:
• Την αποφρακτικού τύπου δυσκοιλιότητα με βλεννογονικές βλάβες όπου πιθανώς η μόνη λύση είναι η χειρουργική αντιμετώπιση
• Στην μειωμένη κινητικότητα του εντέρου με μειωμένο χρόνο διάβασης όπου μπορεί να γίνει τμηματική ή ολική κολεκτομή ανάλογα με το τμήμα του εντέρου που πάσχει