Νέες μελέτες έχουν αποδείξει πως 5% των ασθενών που έχουν χρόνια συμπτώματα γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης αναπτύσσουν οισοφάγο Barrett.
Οισοφάγος Barrett: Τί είναι
O οισοφάγος Barrett είναι μια προκαρκινική κατάσταση κατά την οποία το τοίχωμα του κατώτερου οισοφάγου, στην προσπάθειά του να αντισταθεί στο γαστρικό οξύ που παλινδρομεί, αντικαθίσταται από τοίχωμα που μοιάζει με αυτό του στομάχου.
Δυσπλασία Οισοφάγου: Χαμηλόβαθμη και υψηλόβαθμη δυσπλασία
Το τοίχωμα αυτό έχει μια αλλοίωση που ονομάζεται ‘εντερική μετάπλαση’ που είναι προκαρκινική. Από τους ασθενείς που έχουν οισοφάγο Barrett’s το 0.5% / έτος θα αναπτύξει καρκίνο οισοφάγου με ενδιάμεσα στάδια την χαμηλόβαθμη και την υψηλόβαθμη δυσπλασία του οισοφάγου.
Για να αντιμετωπισθεί ο οισοφάγος Barrett’s πρέπει πρώτα να διαγνωσθεί. Η διάγνωση γίνεται με ενδοσκόπηση γαστροσκόπηση κατά την διάρκεια της οποίας γίνεται λήψη βιοψιών. Όλοι οι ασθενείς που έχουν χρόνια συμπτώματα γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης [καούρες, ξινίλες, βήχας, πόνος πίσω από το στέρνο…] πρέπει να υποβάλλονται σε ενδοσκόπηση για την εύρεση/αποκλεισμό του οισοφάγου Βarrett.
Aπό την στιγμή που ένας ασθενής διαγνώσκεται με οισοφάγο Barrett [χωρίς δυσπλασία] παρακολουθείται με ενδοσκόπηση ανά 2-3 έτη με σκοπό να ανευρεθεί η δυσπλασία ή ο καρκίνος σε πρώιμο στάδιο. To δεύτερο πρόβλημα με τον οισοφάγο Barrett είναι πως η δυσπλασία και ο καρκίνος είναι μικροσκοπικές και συνήθως δεν φαίνονται με το ανθρώπινο μάτι.
Για το λόγο αυτό, βασιζόμαστε σε τυχαίες [τυφλές] βιοψίες που λαμβάνονται κατά την διάρκεια της ενδοσκόπησης. Τελευταία έχουν ευτυχώς κατασκευασθεί ειδικά ενδοσκόπια που μπορούν και μεγεθύνουν την εικόνα πάνω από 100 φορές έτσι ώστε να φαίνονται παθολογικές περιοχές που είναι ‘αόρατες’ με τα κλασσικά ενδοσκόπια. Η μέθοδος αυτή λέγεται Μεγεθυντική Ενδοσκόπηση και εδώ και 3 χρόνια εφαρμόζεται και στην χώρα μας.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα στην παρακολούθηση και αντιμετώπιση των ασθενών με οισοφάγο Barrett είναι το πως θα αντιμετωπίσουμε τον ασθενή που αναπτύσσει υψηλόβαθμη δυσπλασία. Αν η περιοχή που έχει δυσπλασία φαίνεται στην ενδοσκόπηση τότε μπορεί να αφαιρεθεί με μια εξειδικευμένη τεχνική που ονομάζεται «ενδοσκοπική βλεννογονεκτομή» endoscopic mucosal resection.
Αν η δυσπλασία δεν φαίνεται στην ενδοσκόπηση και ανακαλύπτεται μόνο στις βιοψίες, υπήρχε μέχρι τώρα μεγάλη δυσκολία στην αντιμετώπιση αυτών των ασθενών. Διάφορες μέθοδοι όπως η φωτοδυναμική θεραπεία, το argon laser plasma coagulation που εφαρμόσθηκαν στο παρελθόν έχουν το μειονέκτημα πως το βάθος διείσδυσης δεν είναι αρκετό και μένουν ‘θαμμένα’ παθολογικά κύτταρα κάτω από την περιοχή που εφαρμόσθηκε η τεχνική με αποτέλεσμα να μπορεί να εμφανισθεί καρκίνος στα επόμενα χρόνια.
Διάγνωση
Για την διάγνωση του καρκίνου ο γιατρός προβαίνει στις εξής εξετάσεις:
Απλή κλινική εξέταση
Ενδοσκόπηση για τον έλεγχο της εσωτερικής επιφάνειας του οισοφάγου
Ακτινολογική εξέταση με βαριούχο γεύμα, που δίνει σε ποιο σημείο του όγκου βρίσκεται οισοφάγος.
Βιοψία
Συμπτώματα
Δυστυχώς τα συμπτώματα που παρουσιάζονται στους ασθενείς δεν είναι ανησυχητικά και δεν παραπέμπουν σε καρκίνο, για αυτό τις περισσότερες φορές στην διάγνωση το στάδιο είναι προχωρημένο.
Συνήθη συμπτώματα:
Δυσκολία στην κατάποση και παλινδρόμηση του φαγητού στον οισοφάγο
Απώλεια βάρους
Αίσθημα δυσφορίας στην πλάτη
Μακροχρόνιος βήχας με αίμα ή χωρίς
Τα παραπάνω συμπτώματα μπορεί να αφορούν και άλλες παθολογικές καταστάσεις, για αυτό είναι πολύ σημαντικό ο γιατρός να συλλέξει πρώτα όλες τις πληροφορίες.
Αντιμετώπιση
Για την αντιμετώπιση του καρκίνου του οισοφάγου προτείνονται η χειρουργική επέμβαση, η χημειοθεραπεία, η ακτινοθεραπεία ή ο συνδυασμός των παραπάνω.
Ένας ασθενής, πρέπει να είναι κατάλληλος για να κάνει την επέμβαση. Συνήθως το 50% των ασθενών κρίνονται κατάλληλοι. Βασικοί παράγοντες για αυτό είναι το στάδιο του όγκου, η εντόπιση και ο ιστοπαθολογικός τύπος του καρκίνου. Οι διαδικασίες του χειρουργείου είναι δύο. Η ενδοσκοπική αφαίρεση πλακώδους καρκινώματος και η αφαίρεση μέρους ή ολόκληρου του οισοφάγου.
Η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία γίνεται μετά και πριν το χειρουργείο και προσπαθεί να σκοτώσει και να περιορίσει τα καρκινικά κύτταρα. Σε περίπτωση μάλιστα που ο όγκος θεωρηθεί μη εξαιρέσιμος, συνίσταται και η ακτινοθεραπεία και η χημειοθεραπεία.
HALO: Νέα μέθοδος ανίχνευσης της δυσπλασίας του οισοφάγου
Πρόσφατα αναπτύχθηκε μια πρωτοποριακή τεχνική που ονομάζεται radiofrequency ablation με το σύστημα HALO. Με την τεχνική αυτή που εφαρμόζεται κατά την διάρκεια της ενδοσκόπησης καταστρέφεται μέσω ραδιοκυμάτων πλήρως η δυσπλαστική περιοχή αλλά και όλoς ο οισοφάγος Barrett’s. Η παρακολούθηση των ασθενών αυτών έδειξε πως σε περισσότερες από 3000 βιοψίες που ελήφθησαν τα επόμενα χρόνια δεν παραμένουν παθολικά κύτταρα και η καταστροφή του Barrett είναι ολική.
Η τεχνική αυτή που εφαρμόζεται και στη χώρα μας φέρνει επανάσταση στην αντιμετώπιση των ασθενών με δυσπλαστικό αλλά και μη δυσπλαστικό οισοφάγο Barrett’s.
Προχωράμε λοιπόν με γρήγορα βήματα σε μια νέα εποχή που ο οισοφάγος Barrett θα καταστρέφεται με απόλυτη επιτυχία. Το σημαντικό βήμα που απομένει να γίνει είναι να βελτιωθεί η διάγνωση της κατάστασης αυτής και οι ασθενείς με οισοφάγο Barrett να μελετώνται από ενδοσκόπους εξειδικευμένους στις νέες ενδοσκοπικές διαγνωστικές και θεραπευτικές τεχνικές.
Eνδοσκοπική θεραπεία οισοφάγου Barrett: Halo Radiofrequency ablation [RFA]
O οισοφάγος Barrett’s είναι μια προκαρκινική κατάσταση που παρουσιάζεται στον κατώτερο οισοφάγο. Εμφανίζεται σε άτομα που έχουν γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Λόγω της παλινδρόμησης, γαστρικό οξύ ανέρχεται στον οισοφάγο και ερεθίζει το τοίχωμα. Ο οισοφάγος αμυνόμενος, αναπτύσσει στο κατώτερο τμήμα του, τοίχωμα ανθεκτικό στο οξύ που μοιάζει με το τοίχωμα του στομάχου αλλά είναι προκαρκινικό. Oισοφάγο Barrett’s θα εμφανίσει το 5% των ασθενών με γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και από τους ασθενείς με οισοφάγο Barrett’s το 0.5-1% θα αναπτύξει καρκίνο οισοφάγου.
Για τον λόγο αυτό οι ασθενείς με οισοφάγο Barrett’s μπαίνουν σε πρόγραμμα παρακολούθησης surveillance με ενδοσκοπήσεις ανά 2 έτη, κατά τις οποίες λαμβάνονται βιοψίες με σκοπό την διάγνωση της δυσπλασίας ή του καρκίνου σε πρώιμο στάδιο.
Εδώ γεννούνται κάποια σημαντικά προβλήματα:
Στον οισοφάγο Barrett η ανάπτυξη δυσπλασίας πολλές φορές είναι μικροσκοπική και δεν φαίνεται με τα κλασσικά ενδοσκόπια. Για τον λόγο αυτό μέχρι τώρα κατά την διάρκεια της ενδοσκόπησης γίνεται λήψη πολλαπλών βιοψιών με την ελπίδα πως θα ανιχνεύσουμε τις πιθανές παθολογικές περιοχές.
Στο σημείο αυτό βοηθά μια νέα τεχνική, η μεγεθυντική χρωμοενδοσκόπηση που με πολύ προηγμένα ενδοσκόπια [μεγέθυνση της εικόνα Χ115] μελετά το τοίχωμα του οισοφάγου και ανιχνεύει μικροσκοπικές αλλοιώσεις στα τριχοειδή.
Από την στιγμή που θα διαγνωσθεί «δυσπλασία» γεννιέται το επόμενο και σημαντικότερο πρόβλημα. Τι θα κάνουμε;
Μέχρι τώρα διάφορες ενδοσκοπικές τεχνικές δεν είχαν δώσει λύση στο πρόβλημα. Η χειρουργική αφαίρεση του οισοφάγου είναι μια ριζική θεραπεία που όμως ακόμα και σε εξειδικευμένα κέντρα του εξωτερικού έχει 5% θνητότητα, πόσο μάλλον σε μη ειδικευμένα κέντρα όπου το πoσοστό φτάνει το 20% ή και περισσότερο. Στο σημείο αυτό έδωσαν λύση δύο νέες τεχνικές με τις οποίες αφαιρείται η παθολογική δυσπλαστική περιοχή και στη συνέχεια καταστρέφεται όλο το τοίχωμα του οισοφάγου Barrett με την βοήθεια ραδιοκυμάτων.
Η ενδοσκοπική βλεννογονεκτομή είναι μια προηγμένη ενδοσκοπική τεχνική με την οποία αφαιρείται όλο το παθολογικό επιθήλιο που φέρει την δυσπλασία ή τον πρώιμο καρκίνο. Υπάρχουν διάφορες τεχνικές βλεννογονεκτομής [endoscopic mucosal resection].
Τελευταία, έχει κατασκευαστεί μια ειδική πλαστική προέκταση που εφαρμόζεται στο άκρο του ενδοσκοπίου και ένας ειδικός κύλινδρος που αγκαλιάζει εσωτερικά το τοίχωμα του οισοφάγου [Radiofrequency ablation– Halo System]. Με το σύστημα αυτό διοχετεύεται ενέργεια με την μορφή ραδιοκυμάτων και καίγεται’ το παθολογικό τοίχωμα σε τέτοιο βάθος που ξαναγεννάται φυσιολογικό τοίχωμα ενώ δεν υπάρχει κίνδυνος διάτρησης Η επιτυχία της τεχνικής αυτής είναι >90% με ελάχιστα ποσοστά επιπλοκών.
Το μεγάλο στοίχημα είναι όμως ακόμη η ανακάλυψη της υποομάδας των ασθενών με γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση που έχουν οισοφάγο Barrett.
Οισοφάγος Barrett & Δυσπλασία Οισοφάγου: Συχνές ερωτήσεις
Τι προκαλεί οισοφάγο Barrett;
Ο οισοφάγος Barrett πιστεύεται ότι είναι μια επιπλοκή της νόσου της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, μια κατάσταση κατά την οποία οξέα από το στομάχι παλινδρομούν και ρέουν στον οισοφάγο.
Ο οισοφάγος Barrett είναι ιάσιμος ή απλά ελεγχόμενος;
Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι κάτω από τις σωστές συνθήκες (όπως η καταστολή των οξέων στο στομάχι) ο οισοφάγος Barrett μπορεί να αρχίσει να υποχωρεί σε ένα βαθμό. Επιπλέον υπάρχουν ορισμένες επεμβατικές θεραπείες που υπόσχονται σημαντική υποχώρηση του οισοφάγου Barrett, αλλά μπορεί να χρειαστούν αρκετές συνεδρίες και ο οισοφάγος Barrett να εμφανιστεί ξανά σε μικρότερη ωστόσο κλίμακα. Επιπλέον δεν έχει αποδειχθεί επιστημονικά εάν οι εν λόγω θεραπείες μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του οισοφάγου.
Ποιες είναι οι πιθανότητες ένας ασθενής με γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση να αναπτύξει οισοφάγο Barrett;
Ο οισοφάγος Barett αναπτύσσεται σε περίπου 10 έως 20 τοις εκατό των ασθενών με χρόνια νόσο γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης ή σε εκείνους τους ασθενείς με φλεγμονή του οισοφάγου.
Τι πιθανότητες υπάρχουν ο οισοφάγος Barrett να εξελιχθεί σε οισοφαγικό καρκίνο;
Παρόλο που η σοβαρή γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και ο οισοφάγος Barrett αποτελούν τους μεγαλύτερους παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου του οισοφάγου, το ακριβές ποσοστό του αυξημένου κινδύνου συζητείται. Περίπου 5% εκατό των ατόμων με γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση αναπτύσσουν οισοφάγο Barrett. Μόλις Barrett διαγνωσθεί οριστικά, ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του οισοφάγου αυξάνεται 30 έως 125 φορές, σύμφωνα με ορισμένες μελέτες.
Αν δεν εντοπιστεί οισοφάγος Barrett και συνεχίζονται οι καούρες θα χρειαστώ κι άλλη ενδοσκόπηση;
Οι ασθενείς που δεν διαγνώσθηκαν με οισοφαγίτιδα ή οισοφάγο Barrett στην αρχική τους ενδοσκόπηση δεν θα χρειαστεί να την επαναλάβουν, εκτός και αν υπάρξει σημαντική αλλαγή στα συμπτώματα. Ο λόγος είναι ότι εάν τα συμπτώματα καούρας είναι υπό έλεγχο, τότε είναι ασυνήθιστο να αναπτύξει ο ασθενής οισοφάγο Barrett ή καρκίνο του οισοφάγου. Αν δεν υπάρχει ιστορικό οισοφαγίτιδας και η καούρα σας ελέγχεται με ειδική διατροφή και φαρμακευτική αγωγή, μπορείτε να είστε αρκετά σίγουροι ότι δεν υπάρχει σημαντική βλάβη στον οισοφάγο.
Ποιοι είναι οι γενικοί παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του οισοφάγου;
Η ηλικία που έχει ξεπεράσει τα 60 έτη
Το φύλο, με τους άντρες να υπερέχουν σε 3:1
Γεωγραφική εντόπιση με τους κατοίκους της Μέσης Ανατολής να κινδυνεύουν περισσότερο
Ποιοι είναι οι 5 τύποι του καρκίνου;
Τα καρκινικά κύτταρα βρίσκονται μόνο στο στρώμα των κυττάρων του οισοφάγου
Ο καρκίνος προχωράει στα επόμενα στρώματα των κυττάρων του οισοφάγου
Ο καρκίνος του οισοφάγου αρχίζει να προσβάλλει τους λεμφαδένες
Τα καρκινικά κύτταρα φτάνουν μέχρι τους κοντινότερους λεμφαδένες του οισοφάγου
Στο πιο προχωρημένο στάδιο ο καρκίνος έχει κάνει μετάσταση και σε άλλα όργανα του σώματος αλλά και σε λεμφαδένες μακριά από τον οισοφάγο.