Αν και ο γαστρικός καρκίνος είναι σχετικά σπάνιος στην χώρα μας, ετησίως παρουσιάζονται περίπου 1.500 περιστατικά ασθενών με καρκίνο στο στομάχι με μεγαλύτερη αναλογία στους άντρες (60/40).
Ο γαστρικός καρκίνος στα αρχικά στάδια δεν παρουσιάζει συμπτωματολογία, η οποία να παραπέμπει αμέσως στην διάγνωση όγκου στομάχου, ωστόσο είναι πολύ πιθανό να υπάρχουν κάποιες προκαρκινικές αλλοιώσεις, όπως η δυσπλασία στομάχου, που οδηγούν στην καρκινογένηση.
Φυσιολογικός γαστρικός βλεννογόνος > Χρόνια γαστρίτιδα & Ατροφική γαστρίτιδα > Εντερική μεταπλασία >Επιθηλιακή δυσπλασία > Γαστρικός καρκίνος
Δυσπλασία στομάχου
Το στάδιο της δυσπλασίας στομάχου αποτελεί μία πραγματική προκαρκινική κατάσταση και χωρίζεται σε ακαθόριστη, χαμηλόβαθμη και υψηλόβαθμη, εκ των οποίων η τελευταία αποτελεί πρόδρομο γαστρικού τύπου εντερικό καρκίνο.
Ήδη από τα προηγούμενα στάδια (βλ. εντερική μεταπλασία) ο γαστρεντερολόγος προτείνει στον ασθενή ετήσιο γαστρικό έλεγχο με γαστροσκόπηση και ίσως λήψη βιοψιών.
Καρκίνος στομάχου – Αίτια και διάγνωση
H μόλυνση από το Helicobacter Pylori είναι και η κυριότερη αιτία γαστρικού καρκίνου. Σαν μία γενική εκτίμηση μπορούμε να πούμε ότι ο καρκίνος στο στομάχι σχετίζεται με το κάπνισμα και την κατανάλωση αλκοόλ και ποικιλοτρόπως με άλλα αίτια τα οποία εκτίθενται παρακάτω:
- Φύλο: Οι άντρες κινδυνεύουν σε διπλάσιο ποσοστό από τις γυναίκες
- Κληρονομικότητα: Το οικογενειακό ιστορικό διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του καρκίνου
- Ομάδα αίματος: Η ομάδα Α σχετίζεται περισσότερο με την ανάπτυξη καρκίνου
- Ηλικία: Τα άτομα που ξεπερνούν τα 55 χρόνια είναι πιο ευάλωτα
- Δίαιτα: Η κατανάλωση κονσερβοποιημένων, παστών και καπνιστών τροφών, αυξάνει τον κίνδυνο.
Τα παρακάτω συμπτώματα ή ο συνδυασμός μερικών από αυτών μπορεί να μην έχουν συνάρτηση με τον γαστρικό καρκίνο, σίγουρα όμως είναι επικίνδυνα για την υγεία του ατόμου.
Επειδή ο καρκίνος στομάχου είναι ασυμπτωματικός, τα σημεία του διαχωρίζονται σε ήπια, πιο σύνθετα και βαριά, ανάλογα με το στάδιο εξέλιξής του.
Αρχικό στάδιο
- Δυσπεψία
- Ανορεξία
- Ναυτία
- Κάψιμο πίσω από το στέρνο
- Κακοσμία ανάσας
Προχωρημένο στάδιο
- Δυσκολία στην κατάποση
- Εμετοί με αίμα
- Πόνος στο στομάχι
- Απώλεια βάρους
- Μέλαινα κένωση
- Αδυναμία
Διάγνωση δυσπλασίας και καρκινώματος
Ο γαστρεντερολόγος στην περίπτωση που υποψιάζεται ότι υφίσταται δυσπλασία στομάχου ή καρκίνος, εκτός από το ιστορικό του ασθενούς και την καθιερωμένη κλινική εξέταση προβαίνει στα παρακάτω:
- Εξέταση κοπράνων για την ύπαρξη αίματος
- Αξονική και μαγνητική τομογραφία
- Ακτινογραφίες μετά από βαριούχο γεύμα
- Γαστροσκόπηση
- Ιστολογική εξέταση για την τελική τεκμηρίωση της ύπαρξης καρκίνου
Αντιμετώπιση
Η χειρουργική επέμβαση είναι η πιο αποτελεσματική θεραπευτική μέθοδος για την αντιμετώπιση του γαστρικού καρκίνου. Αυτό όμως εξαρτάται από τον ίδιο τον γιατρό και από την κλινική παρουσίαση του ασθενούς.
Η ακτινοθεραπεία και η χημειοθεραπεία είναι ανακουφιστικές ή/και συμπληρωματικές σε περίπτωση που δεν προσφέρει ίαση το χειρουργείο.
Εδώ και αρκετά χρόνια είναι γνωστό πως η κύρια αιτία καρκινογένεσης στο ανθρώπινο στομάχι είναι η λοίμωξη με ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού. Η μόλυνση με το ελικοβακτηρίδιο φαίνεται ότι λαμβάνει χώρα νωρίς στην ζωή μας και παρότι δεν είναι απολύτως γνωστός ο τρόπος μετάδοσης, στις αναπτυγμένες χώρες το 20% του πληθυσμού είναι θετικοί για το μικρόβιο αυτό.
Η καρκινογένεση στο ανθρώπινο στομάχι είναι μια διαδικασία που δεν γίνεται γρήγορα. Το ελικοβακτηρίδιο θα προκαλέσει φλεγμονή στο τοίχωμα του στομάχου [χρόνια γαστρίτιδα].
Οι περισσότεροι ασθενείς με χρόνια γαστρίτιδα θα σταματήσουν στο σημείο αυτό και δεν θα έχουν προβλήματα [συνήθως το ελικοβακτηρίδιο δεν προκαλεί συμπτώματα και θα ανακαλυφθεί τυχαία σε κάποια γαστροσκόπηση ή αλλή διαγνωστική εξέταση]. Σε λίγους ασθενείς το ελικοβακτηρίδιο θα προκαλέσει έλκος και σε πολύ λίγους θα οδηγήσει σε καρκίνο στομάχου.
Στους ασθενείς που θα αναπτυχθεί καρκίνος, πριν συμβεί αυτό προηγείται μια σειρά προκαρκινικών αλλοιώσεων που ονομάστηκε καταρράκτης του Correa που ήταν ο πρώτος που παρατήρησε και περιέγραψε την αλληλουχία των προκαρκινικών αλλοιώσεων που θα οδηγήσουν τελικά σε καρκίνο στομάχου.
Η πρώτη προκαρκινική αλλοίωση είναι η ατροφία, ακολουθεί η εντερική μετάπλαση και έπειτα η δυσπλασία [χαμηλόβαθμη και υψηλόβαθμη].
Είναι σημαντική η αναγνώριση των προκαρκινικών αλλοιώσεων στο στομάχι γιατί η ανεύρεση και παρακολούθηση των ασθενών αυτών πιθανά θα ανακαλύψει την υποομάδα που θα αναπτύξει καρκίνο και άρα είναι δυνατόν να διαγνωσθεί η νόσος σε πρώιμο και άρα ιάσιμο στάδιο. Εξάλλου είναι πια δυνατόν, αν ο πρώιμος καρκίνος πληρεί ορισμένα κριτήρια, να αφαιρεθούν πολλές βλάβες και ενδοσκοπικά.
Το πρόβλημα είναι πως τα κλασσικά συμβατικά ενδοσκόπια με τα οποία γίνονται οι γαστροσκοπήσεις δεν μπορούν να βρούν αυτές τις αλλοιώσεις καθώς αυτές συμβαίνουν σε μικροσκοπικό επίπεδο.
Τελευταία έχουν κατασκευαστεί μεγεθυντικά ενδοσκόπια που μεγεθύνουν την εικόνα 115 φορές και σε συνδυασμό με προηγμένες απεικονιστικές τεχνικές όπως η χρωμοενδοσκόπηση και το narrow band imaging μελετούν την μικροαρχιτεκτονική του τοιχώματος του στομάχου και είναι δυνατόν να ανακαλύψουν αυτές τις προκαρκινικές περιοχές ακόμη και χωρίς την λήψη βιοψιών.